Xỉ lò cao (xỉ cát) là một phụ phẩm trong quá trình luyện thép, được sử dụng làm phụ gia cho sản xuất xi măng.
Công nghệ luyện thép bằng lò điện hồ quang sử dụng nguyên liệu đầu vào là sắt, thép phế liệu để luyện thép. Để tách các tạp chất có trong thép phế liệu đầu vào, sử dụng vôi và một số chất trợ dung đưa vào lò luyện, quá trình nóng chảy ở nhiệt độ trên 1.600oC xỉ sẽ nổi lên trên, thép lỏng nằm ở lớp phía dưới. Lớp xỉ được tháo ra khỏi lò, được làm nguội và chuyển sang trạng thái rắn. Khi nguội, xỉ được đưa tới bãi chứa và chuyển đến nhà máy xử lý, tái chế thành các sản phẩm có ích, phần thép trong lò được đúc thành phôi.
ới quy trình như trên, xỉ thép được hình thành như là một “sản phẩm phụ” từ quá trình sản xuất thép, đóng một vai trò quan trọng trong công nghệ luyện thép vì nó tác động đến quy trình luyện kim và do đó cũng quyết định chất lượng sản xuất thép. Theo công nghệ luyện thép lò điện, cứ mỗi tấn phôi thép được sản xuất sẽ phát sinh xỉ lò khoảng 110-150kg.
Xỉ thép có tính chất cơ học rất tốt do cấu trúc tinh thể đặc biệt, được so sánh tương tự hoặc tốt hơn so với cấu trúc của đá tự nhiên. Xỉ thép được dùng để thay thế các loại vật liệu có nguồn gốc tự nhiên nhằm hạn chế khai thác tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường và tiết kiệm năng lượng.
Các tính chất cơ lý của của xỉ dùng để chế tạo bê tông là rất thích hợp, đặc biệt đối với các công trình gần với nguồn cung cấp xỉ. Độ chịu va đập, mài mòn, độ bền của bê tông trong môi trường xâm thực đều rất tốt. Việc tận dụng xỉ làm cốt liệu cho bê tông giúp làm giảm chi phí xây dựng cho các công trình tại nơi có xỉ sắt (giá xỉ sắt rẻ hơn giá đá dăm) mà vẫn đảm bảo được chất lượng công trình, thêm nữa là việc tận dụng xỉ giúp cải thiện môi trường. Việc sản xuất xỉ (gồm quá trình đập, sàng ra các cỡ hạt khác nhau), rất thích hợp cho quá trình tối ưu hóa cấp phối cốt liệu, nhằm nâng cao cường độ bê tông. Ngoài ra còn có thể ứng dụng xỉ sắt làm cốt liệu trong việc chế tạo bê tông asphalt.
